Theo nhận định của các chuyên gia, so với các loại ngộ độc khác thì ngộ độc nấm xảy ra ít hơn về số vụ, ca, nhưng tỷ lệ tử vong lại rất cao. Nguyên nhân là do nhiều người dân không biết cách nhận biết các loại nấm độc mọc ở quanh vườn nhà, ở rừng nên hái về ăn dẫn đến tình trạng này.
Dưới đây là đặc điểm nhận dạng của một số loài nấm độc nên biết:
Nấm độc tán trắng và nấm độc trắng hình nón
Đặc điểm nhận dạng
Nấm độc tán trắng và nấm độc trắng hình nón là hai loài nấm gây chết người ở Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn. Ở nước ngoài người ta gọi hai loài nấm này là thần chết hoặc thiên thần hủy diệt. Tại Việt Nam các nhà khoa học gọi là nàng tiên giết người trong rừng.
Nấm độc tán trắng và nấm độc trắng hình nón rất giống nhau. Qua hình dáng bên ngoài khó phân biệt được.
– Nấm mọc trên mặt đất trong rừng. Toàn thân có màu trắng sữa tinh khiết.
– Mũ nấm lúc còn non hình bán cầu, sau nở ra thành hình nón hoặc trải phẳng, đường kính mũ 4 – 10 cm.
– Phiến nấm (ở mặt dưới mũ nấm) màu trắng
– Cuống nấm phình dạng củ ở chân, có bao gốc hình đài hoa, có vòng cuống dạng màng ở phía trên sát mũ nấm.
Đặc điểm tác dụng
Nấm độc trắng hình nón và nấm độc tán trắng có độc tố là Amanitin tác dụng muộn. Trung bình từ 10 – 12 giờ sau ăn nấm (nhiều khi sau 24 giờ) mới xuất hiện triệu chứng đầu tiên (nôn mửa, đau bụng, ỉa chảy nặng, phân lỏng toàn nước màu trắng đục). Sau đó độc tố gây hoại tử tế bào gan dẫn tới suy gan, biến chứng suy thận, phù não và tử vong. Tỷ lệ tử vong trung bình là 50%, trường hợp nặng tỷ lệ tử vong tới gần 100%.
Khi bị ngộ độc phải chuyển ngay bệnh nhân (kể cả những người cùng ăn nấm nhưng lúc đó chưa xuất hiện triệu chứng) đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu (uống và tiêm thuốc bảo vệ tế bào gan). Nếu để muộn nguy cơ tử vong rất cao.
Nấm mũ khía nâu xám
Thường mọc trên mặt đất trong rừng.
Đặc điểm nhận dạng
– Mũ nấm hình nón đến hình chuông, đỉnh nhọn, có các sợi tơ màu từ vàng đến nâu tỏa ra từ đỉnh mũ xuống mép mũ nấm. Khi già mép mũ nấm bị xẻ ra thành các tia riêng rẽ. Đường kính mũ 2 – 8 cm.
– Phiến nấm (mặt dưới mũ) lúc non màu hơi trắng và khi già có màu xám hoặc nâu.
– Cuống nấm: Màu từ hơi trắng đến vàng nâu, dài 3 – 9 cm, không có vòng cuống.
Đặc điểm tác dụng
Độc tố của nấm mũ khía nâu xám là muscarin có gây tác dụng nhanh. Chỉ 15 – 30 phút sau ăn nấm đã xuất hiện mắt mờ, sùi bọt mép, co thắt khí phế quản, tăng tiết đường hô hấp làm ngạt thở, suy hô hấp và có thể bị tử vong nếu không cấp cứu kịp thời. Vì vậy, cần gây nôn ngay tại gia đình (móc họng, uống nước muối đặc hay nước mùn thớt) và chuyển nhanh bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Nếu muộn bệnh nhân sẽ bị ngạt thở cấp và tử vong.
Nấm ô tán trắng phiến xanh
Đặc điểm nhận dạng:
Nấm mọc trên mặt đất ở ven chuồng trâu, chuồng bò và những nơi có phân trâu, bò.
– Mũ nấm: Lúc non hình bán cầu dài màu vàng nhạt, có vảy nhỏ màu vàng. Khi trưởng thành mũ hình ô hoặc trải phẳng, màu trắng, trên mũ có nhiều vảy màu vàng nâu, vàng thẫm ở đỉnh mũ. Đường kính 5-15cm.
– Phiến nấm: Lúc non màu trắng, khi già có màu hơi ánh xanh hoặc xanh xám.
– Cuống nấm: dài 10 – 30 cm, màu trắng hoặc trắng xám, có vòng cuống màu trắng.
Đặc điểm tác dụng
Nấm ô tán trắng phiến xanh là loài nấm gây rối loạn tiêu hóa.
Phân biệt nấm độc hay nấm không độc
Để giúp phân biệt nấm độc và không độc, bà con có thể thử nghiệm như sau:
- – Thử nghiệm biến màu: Dùng phần trắng của cây hành lá chà xát trên mũ nấm. Nếu thân hành biến thành màu xanh nâu chứng tỏ có độc. Ngược lại, hành không chuyển màu chứng tỏ không có độc. Ngoài ra, sau khi nấu chín, có thể dùng đũa, thìa bạc để thử trước khi ăn.
- – Thử nghiệm bằng sữa bò: Cho một lượng nhỏ sữa bò tươi bên trên mũ nấm, nếu thấy hiện tượng sữa vón cục, có khả năng nấm có độc.
Dấu hiệu ngộ độc nấm
Đau bụng dữ dội từng cơn, đi ngoài ra nhiều nước, tanh, dính máu; buồn nôn, nôn ra thức ăn, có thể lẫn máu; toàn thân mệt mỏi, chân tay lạnh, khát nước, đôi khi nổi mẩn; hoa mắt, chóng mặt, da xanh tái; co giật, tăng tiết đờm rãi; đi tiểu ít hoặc không tiểu được; khó thở… Tuỳ theo loại nấm độc mà có các biểu hiện ngộ độc khác nhau. Có trường hợp triệu chứng xuất hiện rất nhanh sau khi ăn 20 – 30 phút, hoặc sau 2 – 4 giờ, thậm chí sau khi ăn 20 giờ. Triệu chứng ngộ độc xuất hiện càng muộn thì tiên lượng bệnh càng nặng, khó điều trị.
Khi biết ăn phải nấm độc, bà con cần xử lý bằng cách gây nôn và đưa ngay người bệnh và cả người cùng ăn nấm (dù chưa có triệu chứng ngộ độc) đến các cơ sở y tế gần nhất để được theo dõi và cấp cứu kịp thời. đến cơ sở y tế gần nhất. Đặc biệt, không cho bệnh nhân uống các loại thuốc với rượu vì chất độc của nấm ngấm rất nhanh vào máu, làm tăng thêm độc tính của chất độc.
Nguồn tham khảo :
- https://cdcsonla.gov.vn/Default.aspx?sid=80&pageid=1594&catid=3288&title=huong-dan-cach-nhan-biet-mot-so-loai-nam-doc-31626
- http://www.hoinongdan.org.vn/sitepages/news/1074/45116/cach-nhan-biet-va-de-phong-nam-doc